روابط عمومي علمی نیاز جامعه ایران

روابط عمومي علمی نیاز جامعه ایران

 احمد یحیایی ایله ای (دکترای ارتباطات)

واقعیت غیر قابل انکار تشکیل دنیای مدرن بر مبنای توسعه علم و انجام فعالیتها با محوریت علم است و روابط عمومی نیز از این قاعده مستثنی نیست و تمام تلاش استادان و کارشناسان این رشته در کشور بایستی تبیین مولفه های علمی روابط عمومی باشد تا در حوزه بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم و بتوانیم الگوهای بومی را طراحی کنیم.

وابستگی تام روابط عمومی به علوم ارتباطات این معنا و مفهوم را تداعی می کند که کارگزاران روابط عمومی لازم است تسلط کافی به علوم ارتباطات (ارتباطات رسانه ای و ارتباطات انسانی) برای فعالیت در حوزه روابط عمومی داشته باشند.

بدون شک این بحث اساسی بایستی بطور جدی تری مورد توجه و تاکید استادان، دانشجویان و کارگزاران قرار گیرد تا بتوانیم به کمک همدیگر گامی کارآمد در راستای ارتقای روابط عمومی بر داریم.

اما چرا به نظر می رسد که دروازه توسعه علمی روابط عمومی قفل شده است؟ شاید نگاهی به فعالیتهای سکان داران عرصه های علمی و اجرایی روابط عمومی در سال 1390 بتواند به این سئوال پاسخی بدهد یا موضوع را شفاف تر کند.

الف: حوزه علمی

1-      دانشگاهها

بنیادی ترین پایگاه توسعه و همچنین توسعه روابط عمومی دانشگاه است اما انصافا دانشگاه مدتی است که به خواب زمستانی رفته است. هر چند که رشته روابط عمومی در دانشگاههای دولتی و آزاد اسلامی گسترش یافته است اما نشانه های توسعه کیفی رشته ها که پرورش استاد و تالیف کتب از مهمترین آنهاست در حال حاضر  و بخصوص در سال جاری مشاهده نمی شود.

این نتایج ضعیف به این معناست که رويكرد علمي به روابط عمومي در دانشگاهها هم كمرنگ است. چيزي كه از سوي دانشگاهها، سازمانها و حتي استادان عرصه روابط عمومي كمتر مورد توجه قرار گرفته است. تعداد اندك كتب (و مقالات) تاليف شده طی سالهای اخیر و بخصوص در سال 90 از سوي استادان روابط عمومي درباره اين موضوع به خوبي اين را نشان مي دهد كه رويكرد علمي به روابط عمومي در دانشگاههايي كه رشته ارتباطات و روابط عمومي در آن رونق دارد همچنان جايگاهي ندارد.

موضوع ديگر كه دراين باره قابل توجه است سرفصل دروس رشته روابط عمومي است كه ابعاد مختلفي از كار و فعاليت در عرصه روابط عمومي را پوشش نمي دهد و با عمل روابط عمومي انطباق ندارد. بررسي اين سرفصل ها نشان مي دهد كه دروس مديريت روابط عمومي، روابط عمومي در موسسات اقتصادي- تجاري، روابط عمومي در شركتهاي خدماتي و از اين قبيل در رشته روابط عمومي تقريبا هیج جايگاهي ندارد.

2-      موسسات صنفی، آموزشی و تحقیقاتی

اگر منصفانه قضاوت کنیم طی چند سال اخیر و بخصوص در سال 1390 موسسات صنفی، آموزشی و تحقیقاتی بوده اند که چراغ روابط عمومی را با برگزاری سمینارهای ملی و بین المللی، انتشار مجلات علمی و تخصصی و همچنین انتشار کتب علمی و کاربردی روشن نگه داشته اند. که در این میان انجمن روابط عمومی، انجمن متخصصان روابط عمومی، موسسه تحقیقات روابط عمومی، موسسه کارگزار روابط عمومی و دبیرخانه دائمی همایش روابط عمومی الکترونیک در این راه نقش پیشگام را بازی کرده اند.

اما در این زمینه بایستی به کارگزاران زحمتکش این موسسات تذکر داد که تمام تلاش خود را به کار گیرند که محتوای سمینارها فدای اسپانسرها نشود. زیرا این خطری است که همواره ارزشهای علمی و کاربردی سمینارها را تهدید می کند.

ب: حوزه اجرایی

1-      بخش دولتی

ارزشيابي عملكرد روابط عمومي موسسات مختلف نشان مي دهد كه تاكيد و تاييد اصلي مديريت روابط عمومي سازمانهای دولتی بر اجراي فعاليتها در حوزه تبليغات تجاري و تبلیغات سياسي (60 درصد بودجه روابط عمومي ها) است و مديران روابط عمومي از فرايند كيفيی و علمی روابط عمومی بی خبر و بی بهره هستند و به راحتی استاندارهای علمی را نادیده می انگارند.

همچنين بيش از 80 درصد مديران روابط عمومي بخش دولتی تخصص و اطلاعات كافي درباره روابط عمومي را ندارند و اين گروه حتي دوره هاي آموزشي مرتبط با شغل (مديريت روابط عمومي، اصول و فنون روابط عمومي، مهارتهاي روابط عمومي و …) را طي نكرده و رغبتی به آموختن آنها از خود نشان نمی دهند.

اين مديران علاقه اي نيز براي بكارگيري مشاوران و متخصصان روابط عمومي از خود نشان نمي دهند و در بكارگيري نيروي انساني تفاوتي معنادار بين كارشناسان و فارغ التحصيلان رشت های روابط عمومی با ساير رشته ها قايل نيستند.

2-      بخش خصوصی

جای خوشحالی دارد که در سالهاي اخير، عنوان روابط عمومي جاي خود را در بخش خصوصي كشور باز كرده است اما اتفاقي كه در بخش خصوصي در حال جريان است يكي دانستن روابط عمومي و تبليغات است و اين يعني انحراف از فلسفه روابط عمومي.  و امید است که سازمانها و شرکتهای بخش خصوصی منافع بلندمدت را با بکارگیری روابط عمومی بر منافع کوتاه مدت انتخاب کنند.

بطور کلی در سال 1390 همچون چند سال اخیر، هم دانشگاهها و هم سازمانها تنها با برداشتي كلي از فعاليت و فلسفه روابط عمومي، كار خود را به پيش مي برند، مضرات كار غيرعلمي را بر سازمانها تحميل مي كنند و توجه اي به تخصصي شدن و تخصصي كردن روابط عمومي ندارند. يعني در واقع با چنين وضعيتي، رويكردي علمي و كيفي و همسو با تامين منافع عمومي براي آينده روابط عمومي متصور نيست.

در همین جا لازم است برای سال آتی (1391) پيشنهاداتی ارایه شود:

ü       دانشگاهها تاليف كتاب علمی و کاربردی در اين رشته را در اولويت اصلي خود قرار دهند.

ü       پیوند ارتباط دانشگاه با سازمانها به عنوان فعالیت محوری انجمن های صنفی قرار گیرد.

ü       و سازمانها استفاده از متخصصان روابط عمومي را بعنوان مهمترين اولويت براي كار در روابط عمومي لحاظ كنند.

تا انشاا… از نتايج اين سه فعاليت، توسعه علمي و كيفي روابط عمومي پديد آيد و منافع عمومي سازمانها چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصي ميسر گردد.