ایران محتاج روابط‌ عمومي اخلاقی است

ایران محتاج روابط‌ عمومي اخلاقی است

دکتر احمد یحیایی ایله ای

هدف از نگارش این یادداشت شفاف سازی شرایط روابط عمومی ایران است و هرگز قصد سیاه نمایی یا نادیده انگاشتن آثار اندک و کمرنگ روابط عمومی های مردمدار نیست. بلکه می خواهد نشان دهد که چگونه یک روابط عمومی می تواند راهگشا و چراغی روش باشد و چگونه می تواند سازمان را یاریگری کند.

تاریخ اولیه روابط عمومی با دو نام بیشتر شناخته می شود:

1. ای وی لی – Ivy Lee(متولد ۱۸۷۷ و وفات ۹ نوامبر ۱۹۳۴) روزنامه نگار و نویسنده اهل ایالات متحده آمریکا که در سال ۱۹۰۶ اولین شرکت خصوصی که تنها خدمات وابط عمومی را به مشتریان خود ارائه می‌کرد در نیویورک تأسیس کرد و به عنون پدر روابط عمومی جهان و بنیان‌گذار اصول روابط عمومی لقب گرفت.
2. ادوارد برنیز (Edward Bernays) استاد دستکاری افکارعمومی یا پدر پروپاگاندای جهان که در صد سال گذشته تاثیرات عمیقی بر روابط عمومی و تبلیغات غرب گذاشته است.  برنیز اولین دفتر مشاوره روابط عمومی را در سال ١٩١٩ در نیویورک باز کرد و در صد سال گذشته استاد ناپیدای دستکاری افکار عمومی بوده است وهیچ اعتراضی نداشت که او را استاد گمراهی افکار عمومی بنامند. وی در سال ١٩٩٥ در صد و سه سالگی درگذشت.

حال برگردیم به اوضاع و احوال روابط عمومی در ایران. کشوری که روابط عمومی در آن حدود 75 سال قدمت دارد. (اولین روابط عمومی در سال 1327 شمسی از طرف شرکت نفت ایران و انگلیس در ایران به وجود آمد که مرکز مهم ترین تشکیلات و فعالیت های آن در آبادان بود و در تهران فقط یک دفتر داشت)

هر چند طی سالیان دراز گذشته، روابط عمومی در اکثر سازمانهای ایرانی (حتی در سالهای اخیر در بخش خصوصی) جای پا باز کرده است؛  رشته های دانشگاهی ارتباطات و روابط عمومی توسعه یافته است؛ منابع علمی ترجمه و تالیف شده است و دوره های آموزشی متنوعی در سازمانها برگزار می شود اما روابط عمومی در جایگاه فلسفی و کارکردی ناب خود قرار نگرفته است؛ یعنی مردمداری و اولویت دادن به منافع مردم.

نگاهی به فلسفه روابط عمومی از دیدگاه بنیانگذاران آن یعنی ای وی لی و ادوارد برنایز نشان می دهد که گرایش و عملکرد روابط عمومی ها در ایران به روابط عمومی اخلاقی (یا همان روابط عمومی مردمدار) کمرنگ تر شده است و توان و تلاش روابط عمومی های ایران در راستای دستکاری افکار عمومی، پنهانکاری و گسترش تبلیغات و اطلاع رسانی یکسویه (روابط عمومی تبلیغ محور) یعنی روابط عمومی از نوع ادواردز برنایزی یا غیراخلاقی بیشتر صرف شده است.

اکنون زمان آن است که باید با اطمینان و بصورت جدی گفت: ایران محتاج روابط عمومی اخلاقی است. نوعی از روابط عمومی که صدای مردم را می شنود، از شنیدن انتقاد لذت می برد، تحلیل گر و تصمیم ساز است و با شفافیت سازمانی و اطلاع رسانی درست و دقیقو بموقع، سوء ظن مردم را کم می کند. همانطور که ای وی لی معتقد بود که: پرده پوشی مؤسسات و سازمانها علت عمده سوء ظن مردم نسبت به آنهاست.

ای وی لی معتقد بود که: کار روابط عمومی این است که به مؤسسات کمک کنند تا خط مشی صحیح نسبت به مردم اتخاذ کنند و سیاست‌های صحیح پیش بگیرند و سعی کنند که اخبار معتبر و موثق درباره مؤسسه در رسانه ها نشر دهند. زیرا روابط عمومی دفتری سری نیست، همه کارهای آن بایستی آشکارا و علنی انجام پذیرد و هدف این باشد که اخبار موثق و معتبر در اختیار مردم قرار گیرد.

در پایان این یادداشت، اصل اساسی روابط عمومی از دیدگاه ای وی لی را با هم مرور و تاکید او بر شفافیت و راستگویی را تاکید می کنیم. لی می گوید: “راستش را بگو، چون دیر یا زود عموم مردم، همه چیز را متوجه خواهند شد”.

امید است که راهبرد مردمداری یعنی شفافیت سازمانی و اولویت دادن به مردم در صدر اولویتهای سازمانهای ایرانی و بطور اخص روابط عمومی های ایرانی قرار گیرد.